Bogactwo

31

1  Bezsenność z powodu bogactwa wyczerpuje ciało,

a troska o nie oddala sen.

2 Troski nocnego czuwania nie pozwalają się zdrzemnąć,

bardziej niż ciężka choroba wybijają ze snu 31 ,2  Tekst różnie popr. już w rkp gr.; tekst powyższy wg hebr..

3 Bogacz się trudzi, aby gromadzić pieniądze,

a gdy przestanie, syci się rozkoszami.

4 Biedak się trudzi, nie mając środków do życia,

a gdy przestanie, popada w nędzę.

5 Ten, kto złoto miłuje, nie ustrzeże się winy,

a ten, kto goni za zyskami, pobłądzi przez nie.

6 Złoto wielu doprowadziło do upadku,

a ich klęska stała się dla nich jawna.

7 Zasiekami z drewna jest ono dla tych, co za nim szaleją,

a kto jest głupi, w nich uwięźnie.

8 Błogosławiony bogacz, w którym nie znaleziono winy,

który nie gonił za złotem.

9 Któż to jest? Wychwalać go będziemy,

uczynił bowiem rzeczy podziw wzbudzające wśród jego ludu.

10 Któż poddany takiej próbie pozostał doskonały?

Poczytane mu to będzie za chlubę.

Kto mógł zgrzeszyć, a nie zgrzeszył,

uczynić źle, a nie uczynił?

11 Dobra jego będą trwałe,

a zgromadzenie wyliczać będzie jego miłosierne czyny.

Uczty

12 Zająłeś miejsce przy stole suto zastawionym?

Nie rozwieraj nad nim gardła

i nie wołaj: «Jakże wiele na nim!»

13 Pamiętaj, że nieszczęściem jest złe oko.

Cóż między rzeczami stworzonymi gorszego nad takie oko,

które płacze z powodu [braku] każdej rzeczy? 31 ,13  Hebr.: „które się porusza na widok wszystkiego, co widzi, i leje łzy, co płyną po twarzy” – mowa o zawistnym oku.

14 Po to, co ktoś sobie upatrzył, nie wyciągaj ręki

i nie pchaj się wraz z nim do półmiska!

15 Osądzaj odczucia bliźniego według swoich własnych

i zważaj na to, czego sam nienawidzisz 31 ,15  Według hebr.; por. Kpł 19 ,18 ; Mt 7 ,12 ; gr.: „Oceniaj sprawy bliźniego na podstawie własnych, i nad każdą rzeczą się namyśl”. Niektórzy ten wiersz umieszczają przed w. 14 ..

16 Jedz, co leży przed tobą, jak człowiek,

nie bądź żarłoczny, abyś nie wzbudzał odrazy.

17 Przez dobre wychowanie pierwszy zaprzestań [jedzenia],

nie bądź nienasycony, byś kogoś nie zraził.

18 Jeśli zajmiesz miejsce wśród wielu [zaproszonych],

nie wyciągaj ręki wcześniej od nich.

19 Jakże mało potrzeba człowiekowi dobrze wychowanemu,

na łóżku swym nie będzie ciężko oddychał.

20 Zdrowy jest sen przy umiarkowanie sytym żołądku,

wstaje [człowiek] wcześnie, jest panem samego siebie.

Udręka bezsenności, bóle żołądka

i kolki w brzuchu [występują] u łakomego człowieka.

21 A jeśli byłbyś zmuszony do jedzenia,

wstań, zrzuć to na stronie 31 ,21  Kilka rkp: „przejdź się dalej”., a ulżysz sobie.

22 Słuchaj mnie, synu, i nie gardź mną,

a w końcu uznasz słowa moje za słuszne.

We wszystkich czynach swych bądź umiarkowany 31 ,22  Popr. wg hebr.; gr.: „prędki”.,

a żadna choroba nie zbliży się do ciebie.

23 Wargi wychwalać będą tego, kto hojny jest na ucztach,

i prawdziwe jest świadectwo o jego szlachetności.

24 Miasto będzie szemrać przeciw skąpemu na ucztach,

i świadectwo o jego przewrotności jest ścisłe.

Wino

25 Przy piciu wina nie bądź zbyt odważny,

albowiem ono zgubiło wielu.

26 Jak w kuźni próbuje się twardość stali, zanurzając ją w wodzie,

tak wino doświadcza w bójce serca zuchwalców.

27 Wino dla ludzi jest życiem,

jeżeli pić je będziesz z umiarem.

Co za życie ma ten, który jest pozbawiony wina?

I ono zostało stworzone dla radości ludzi.

28 Zadowolenie serca i radość duszy

daje wino pite we właściwym czasie i z umiarem.

29 Udręką dla duszy jest zaś wino pite w nadmiernej ilości

wśród podniecenia i zwady.

30 Pijaństwo powiększa szał głupiego na jego zgubę,

osłabia siły, a ran przysparza.

31 Na uczcie przy piciu nie rób wymówek bliźniemu

ani nie lekceważ go z powodu jego wesela;

nie mów mu słów obelżywych

ani nie drażnij go żądaniem zwrotu długu!