Przestawaj z równymi sobie

13

1  Kto dotyka smoły, ten się pobrudzi,

a kto z pyszałkiem przestaje – do niego się upodobni.

2 Nie bierz ciężaru ponad swoje siły

i nie stowarzyszaj się z możniejszym i bogatszym od siebie.

Cóż to za towarzystwo garnek gliniany z metalowym kotłem?

Gdy ten uderzy, skruszy tamtego.

3 Bogaty wyrządza krzywdę i sam się zżyma,

a biedny, poniósłszy krzywdę, sam poprosi o przebaczenie.

4 Jeśli będziesz [tamtemu] użyteczny, wykorzysta ciebie,

a jeśli popadniesz w biedę, to cię opuści.

5 Jeśli coś masz, będzie żyć z tobą w przyjaźni

i ograbi cię, a sam się nie zmartwi.

6 Jeśli będziesz mu potrzebny, będzie cię zwodzić,

uśmiechać się do ciebie, dawać nadzieję,

przemawiać pięknymi słowami oraz spyta: «Czego potrzebujesz?»

7 Poniży cię przez swoje uczty,

aż cię ograbi dwa lub trzy razy,

na koniec cię wyśmieje,

a potem zobaczy cię i odwróci się,

i pokiwa głową nad tobą.

8 Uważaj, byś się nie dał zwieść

ani upokorzyć wskutek swej bezmyślności.

9 Gdy jakiś możny pan cię wzywa, ty się ukrywaj,

a tym usilniej będzie cię wzywał.

10 Nie pchaj się, aby cię nie odsunięto,

ani nie stój za daleko, żeby o tobie nie zapomniano.

11 Nie odważaj się rozmawiać z nim jak z równym

ani nie dowierzaj jego wielu słowom;

swoim wielomówstwem wystawi cię na próbę

i niby uśmiechając się, dokładnie cię wybada.

12 Bez miłosierdzia jest ten, kto nie zachowuje dla siebie rozmów,

z pewnością nie oszczędzi razów ani więzów 13 ,12  Tekst niepewny, różnie popr. już w przekł. staroż..

13 Zapamiętaj to sobie, uważaj pilnie,

bo się przechadzasz w towarzystwie swej zguby 13 ,13  Kilka rkp i Wlg dod. w. 14 : „Słuchając tego, zbudź się z twego snu. Przez całe swe życie miłuj Pana i wzywaj Go, aby cię zbawił”..

15 Każda istota żyjąca lubi podobną do siebie,

a każdy człowiek – bliźniego swego.

16 Każda istota żyjąca łączy się według swego gatunku,

a człowiek przystaje do podobnego sobie.

17 Czy współżyć będzie wilk z jagnięciem? 13 ,17  Por. jednak Iz 11 ,6 .

Podobnie czy grzesznik z pobożnym?

Bogaty i ubogi

18 Jakiż pokój między hieną a psem

i jakiż pokój między bogatym a ubogim?

19 Onagry na pustyni są żerem dla lwów,

a biedni są łupem dla bogaczy.

20 Jak obrzydliwością jest dla pysznego pokora,

tak obrzydliwością dla bogatego jest biedny.

21 Kiedy bogaty się chwieje, przyjaciele go podpierają,

a biednego, gdy upadnie, odepchną przyjaciele.

22 Gdy pomyli się bogaty, wielu ma pomocników,

gdy mówić będzie niedorzecznie, jeszcze go uniewinnią.

Gdy biedny się pomyli, będą go bardziej ganili,

a gdy mówi mądrze, nie znajduje uznania.

23 Gdy bogaty przemawia, wszyscy milkną

i mowę jego wynoszą pod obłoki.

Gdy biedny przemawia, pytają: «Kto to taki?»

a jeśli się potknie, całkiem go obalą.

24 To bogactwo jest dobre, które jest bez grzechu,

a według bezbożnego ubóstwo [zawsze] jest złem.

Serce

25 Serce człowieka wywołuje zmianę na jego twarzy:

raz – dobrą, to znów złą.

26 W pomyślności wyrazem serca – twarz pogodna,

ale wynajdywanie przypowieści 13 ,26  Hebr.: „samotne studiowanie”. Stych niejasny w obu wersjach. [wymaga] wysiłku myśli.