19

1  Robotnik pijak nie wzbogaci się,

a kto ma za nic małe rzeczy, niebawem upadnie.

2 Wino i kobiety wykoleją mądrych,

a kto lgnie do nierządnic, stanie się bardziej bezwstydny;

3 padnie łupem zgnilizny i robaków

i pójdzie na zatracenie dusza zuchwała.

Roztropność w mowie

4 Człowiek łatwowierny jest lekkomyślny,

a kto grzeszy, wyrządza krzywdę swej duszy.

5 Kto cieszy się ze zła 19 ,5  Dod. za kilku rkp i hebr.; LXX: „w sercu”., będzie potępiony,

6 a kto nienawidzi wielomówstwa, uniknie nieszczęścia.

7 Nigdy nie powtarzaj zasłyszanego słowa,

a nic na tym nie stracisz.

8 Nie mów go ani przyjacielowi, ani wrogowi,

i jeśli to nie będzie grzechem dla ciebie 19 ,8  Przez ukrycie sprawcy., nie wyjawiaj!

9 Gdyż kto wysłucha, będzie cię unikał,

a w swoim czasie okaże ci nienawiść.

10 Posłyszałeś słowo? Niech zapadnie w ciebie jak w grób! 19 ,10  Dosł.: „niech umrze z tobą”.

Nie obawiaj się – nie rozsadzi ciebie.

11 Głupi z powodu usłyszanego słowa ból odczuwać będzie,

jak rodząca – z powodu dziecięcia.

12 Jak strzała tkwiąca w mięsistym udzie,

tak słowa we wnętrzu głupiego.

Upomnienia

13 Upomnij przyjaciela: a może tak nie uczynił? 19 ,13  Inni tłum.: „aby tak nie czynił” lub: „wypytaj, czy...”

a jeśliby uczynił, by już nie powtórzył czynu.

14 Upomnij bliźniego: a może tak nie powiedział? 19 ,14  Inni tłum.: „aby tak nie mówił”, po uprzedniej zamianie słowa „upomnij” na „wypytaj”.

a jeśliby już powiedział, aby nie powtarzał.

15 Upomnij przyjaciela, często bowiem rzuca się oszczerstwa,

i nie wierz każdemu słowu!

16 Czasem się ktoś poślizgnął, ale nieświadomie,

któż nie zgrzeszył językiem?

17 Upomnij bliźniego swego, zanim mu grozić będziesz,

i daj miejsce Prawu Najwyższego 19 ,17  Por. Kpł 19 ,17 . Nieliczne rkp dod.: „sam pozbywszy się gniewu”. Dodają też ww. 18 i 19 : „18 Bojaźń Pańska jest początkiem przygarnięcia, a mądrość od Niego zdobywa miłość. 19 Znajomość przykazań Pańskich jest nauką życia, a ci, którzy czynią, co Mu się podoba, zbierają owoce drzewa nieśmiertelności”..

Prawdziwa i fałszywa mądrość

20 Cała mądrość – to bojaźń Pańska,

a w całej mądrości jest wypełnianie czynem Prawa 19 ,20  Nieliczne rkp dod.: „i znajomość Jego wszechmocy”. A także w. 21 : „Sługa mówiący panu: Nie zrobię tego, co ci się podoba, choćby potem to wykonał, drażni swego żywiciela”; por. Mt 21 ,28 -32 ..

22 Nie jest mądrością przewrotna umiejętność

i nie ma roztropności w radzie grzeszników.

23 Bywa przemyślność, jednakże wstrętna,

i bywa głupiec, który gorzej na mądrości wychodzi 19 ,23  Stych różnie popr. już w przekł. staroż..

24 Lepszy jest mniej zdolny, ale bogobojny,

niż bardzo mądry, co przekracza Prawo.

25 Bywa staranna przemyślność, jednakże niegodziwa,

a bywa też taki, co używa podstępu, by ujawnić [swą] słuszność 19 ,25  Por. Rdz 38 ,13 -26 ..

26 Bywa przewrotny, skrzywiony ze smutku,

a wewnątrz pełen fałszu;

27 ukrywa twarz, udaje głuchego,

aby nie będąc rozpoznanym, wziąć górę nad tobą;

28 a jeśli brak sił powstrzymuje go od grzeszenia,

gdy znajdzie sposobność, będzie źle czynił.

29 Męża poznaje się z wyglądu,

z wyrazu twarzy pozna się rozumnego.

30 Ubiór męża, śmiech [szczerzący] zęby

i jego chód mówią, kim jest.