Szacunek i godność człowieka

1 Lepszy szacunek niż wielkie bogactwo,

uznanie – niż srebro i złoto.

2 Spotykają się bogacz i nędzarz.

Pan jest Stwórcą obydwu 22 ,2  Tzn. są równi wobec Boga, stąd wynika konieczność sprawiedliwości społecznej..

3 Przemyślny widzi zło i kryje się,

naiwni idą dalej i karę ponoszą.

4 Zapłatą za pokorę i bojaźń Pańską

jest bogactwo, chwała i życie.

5 Ciernie i sidła na drodze przewrotnego,

kto duszy swej strzeże, ten od nich daleko.

6 Wprowadzaj syna w prawidła drogi^s,

a nie zejdzie z niej i w starości.

Wychowanie społeczne i zwalczanie wad

7 Nad ubogim panuje bogacz,

sługą wierzyciela jest dłużnik.

8 Kto nieprawość sieje, zbiera nieszczęście,

a laska jego gniewu 22 ,8  LXX: „jego czynów”. przepadnie.

9 Błogosławiony, czyje oko jest miłosierne;

bo chlebem podzielił się z potrzebującym.

10 Przepędź szydercę, a kłótnia ustąpi,

skończy się zatarg i niezgoda.

11 Kto kocha czyste serce,

wdzięk ma na wargach,

tego król przyjacielem.

12 Oczy Pana chronią wiedzę,

wiarołomnego czyny On niweczy.

13 Leniwy mówi: «Lew na ulicy,

na placu zostanę zabity».

14 Usta żon cudzych są dołem głębokim,

wyklęty przez Pana tam wpadnie.

15 W sercu chłopca głupota się mieści,

rózga karcąca ją stamtąd wypędzi.

16 Uciska się ubogiego, by dojść do fortuny 22 ,16  Inni tłum.: „Uciskać biedaka – to jego bogacić” w sensie zapewnienia mu sprawiedliwej odpłaty u Boga.,

dodaje się bogatemu – tylko by zbiednieć.

ZBIÓR TRZECI (22,17–24,22)

Przysłowia zaczerpnięte z mądrości egipskiej 22,17–24,24 Wiele myśli czerpie z pouczeń mędrca Amen-em-ope.

Wprowadzenie

17 [Słowa mędrców].

Nachyl swe ucho i słuchaj słów mędrców,

nakłoń swe serce ku mojej nauce,

18 bo dobrze będzie, gdy w sercu je zachowasz,

trwać będą stale na twoich wargach.

19 Byś ufność swą w Panu pokładał,

chcę wskazać ci dziś twoją drogę.

20 Czy nie pisałem ci, Szilszonie 22 ,20  Wyraz różnie popr. i tłum.; np.: „trzy”, „trzydzieści razy” lub „trzydzieści zdań”.,

[słów pełnych] rad i nauki,

21 chcąc cię nauczyć prawości, wierności,

byś dał rozumną odpowiedź zleceniodawcy?

Różne przestrogi

22 Nie okradaj biednego, dlatego że biedny,

nie uciskaj w bramie nędzarza,

23 bo Pan rzecznikiem ich sprawy,

wydrze On życie tym, którzy ich krzywdzą.

24 Nie wiąż się z człowiekiem gniewliwym,

nie obcuj z mężem porywczym:

25 byś do ścieżek jego nie przywykł

i nie zgotował pułapki na swe życie.

26 Nie bądź wśród dających porękę,

którzy ręczą za [cudze] długi.

27 Jeżeli nie masz z czego zapłacić,

po co łóżko mają zabierać spod ciebie?

28 Nie przesuwaj pradawnej miedzy,

ustalonej przez twoich przodków 22 ,28  Por. 23 ,10 ; Pwt 19 ,14 ; 27 ,17 ..

29 Widzisz biegłego w swoim zawodzie?

Stać będzie wobec królów 22 ,29  Mowa o zaszczytnej służbie.,

a nie wobec gminu.