EWANGELIA WEDŁUG ŚWIĘTEGO MARKA

WSTĘP

Marka, któremu już najstarsza tradycja chrześcijańska 1 Klemens Aleksandryjski, Hieronim, Euzebiusz, Efrem, Chryzostom.1 przypisuje autorstwo drugiej Ewangelii, zwykło się utożsamiać z Janem Markiem, synem Marii (Dz 12,12) i krewnym Barnaby (Kol 4,10). Razem z Barnabą Marek towarzyszył Pawłowi w czasie jego pierwszej podróży misyjnej, lecz tylko do Perge w Pamfilii (Dz 13,5.13); podczas zaś drugiej podróży Pawła, po nieudanej próbie dołączenia do Apostoła, Marek osiadł z Barnabą na Cyprze (Dz 15,39). Potem jednak znów jest u boku Pawła jako wierny jego pomocnik (Kol 4,10; Flm 24). Z 1 P 5,13 wynika, że w Rzymie Jan Marek zetknął się również z Piotrem. To właśnie Marek, jak utrzymuje najstarsza tradycja (Papiasz, Euzebiusz), spisał Ewangelię głoszoną przez Piotra, za czym przemawia zresztą wiele danych zaczerpniętych z treści samej tej Ewangelii. Katechezę apostolską przedstawia ona w ramach czasowych nakreślonych przez Piotra (Dz 1,21n). W sposób wyjątkowo szczegółowy zostały w niej opisane zdarzenia, w których bierze udział Piotr (1,29-38; 5,37-43; 9,2-8; 11,20nn). Marek opuszcza – prawdopodobnie na życzenie pragnącego się upokorzyć Piotra – te wszystkie epizody, które przedstawiają Księcia Apostołów w pozytywnym świetle (zapowiedź udzielenia Piotrowi prymatu, chodzenie po wodzie, stater znaleziony w rybie), opisuje natomiast dokładnie trzykrotne zaparcie się Piotra i upomnienia udzielane Apostołowi przez Chrystusa.

Druga Ewangelia była przeznaczona dla ludzi nieobeznanych z Palestyną jako krajem ani z językiem żydowskim. Inaczej trudno byłoby zrozumieć, dlaczego wspominane w tej Ewangelii miejscowości są określone dokładnie pod względem topograficznym (np. 1,5.9; 11,1) i dlaczego wszystkie przejęte z tradycji ustnej wyrażenia aramejskie zostały przetłumaczone na język grecki (np. 5,41; 7,34; 14,36), przy czym zdarzają się dość często terminy pochodzenia łacińskiego (6,27; 12,42; 15,39.44n), co pozwala przypuszczać, że adresatami Ewangelii według św. Marka byli chrześcijanie nawróceni z pogaństwa i mieszkający w Rzymie.

W przeciwieństwie do pierwszej Ewangelii, Ewangelia według św. Marka zawiera bardzo mało mów Jezusa, natomiast dość szczegółowe są w niej relacje o czynach Jezusa. Marek nie uprawia teologii w takim stopniu jak Mateusz; raczej opowiada, niż interpretuje, w czym przejawia się zapewne chęć wiernego przekazania słów naocznego świadka – Piotra. Niemniej także i jego Ewangelia nie jest pozbawiona teologii, w której dominuje myśl następująca: Jezus jest prawdziwym Synem Bożym. Dlatego z takim upodobaniem Marek mówi o nadludzkiej mądrości Jezusa, o Jego cudotwórczej mocy i o Jego władzy nad szatanem, Jezus zaś sam najchętniej nazywa się Synem Bożym. Dość znamienne są dla Ewangelii według św. Marka nakazy Jezusa, by nie wyjawiano Jego Boskiej mądrości i cudotwórczej mocy. Zjawisko to, zwane inaczej sekretem mesjańskim, tłumaczy się swoistą taktyką Jezusa, który chce, by ludzie dopiero z Jego triumfu nad śmiercią wywnioskowali, kim On jest rzeczywiście. Zredagowana chyba między rokiem 60 a 70 jako druga – po aramejskiej Ewangelii według św. Mateusza – Ewangelia według św. Marka uchodzi za najstarszą, przynajmniej co do większości zawartego w niej materiału, i dlatego stanowi jedno z dwóch zasadniczych źródeł dla Ewangelii późniejszych (M, czyli Marek, oraz Q – od niemieckiego Quelle, źródło – czyli materiał znajdujący się w Mt i Łk, a nie istniejący w Mk).

(Red.)