LIST DO FILIPIAN

WSTĘP

Filippi – znaczne miasto macedońskie, pod którego murami w 42 r. przed Chr. Oktawian August w słynnej bitwie rozgromił siły republikańskie – to pierwszy w Europie teren apostolskiej działalności św. Pawła. Przybył on tam podczas swej drugiej podróży misyjnej, trwającej od roku 50 do 53. Pierwsze jego kroki i przeżycia w tym mieście znamy dzięki barwnemu opisowi św. Łukasza (Dz 16,12-40): gościnność neofitki Lidii z jednej strony, a z drugiej – bezprawie rzymskich urzędników, skazujących Pawła i Sylasa, obywateli rzymskich, na chłostę i więzienie, były przeżyciami, które między Apostołem a założonym tam przez niego Kościołem zadzierzgnęły wyjątkowo serdeczny węzeł przyjaźni. Święty Paweł, tak zawsze dbały o to, by nie ściągać na siebie podejrzenia o interesowność (por. Dz 18,3; 20,33n; 1 Kor 4,12; 9,15-18; 2 Kor 11,7-12; 1 Tes 2,9; 2 Tes 3,8), jedynie od Filipian bez wahania przyjmuje zasiłki pieniężne, i to wielokrotnie (4,10.14.18). Także i niniejszy list podyktowała Apostołowi chęć podziękowania za pomoc ostatnio mu przesłaną przez Filipian za pośrednictwem Epafrodyta (4,18), którego Apostoł właśnie odsyła wraz z listem (2,25).

Z treści tego listu wynika, że św. Paweł, pisząc go, jest w więzieniu (1,7.12n.17; 4,22). Wprawdzie gotów jest nawet na męczeństwo (2,17), jednak ożywia go nadzieja, że będzie niedługo zwolniony (1,25n; 2,24). Kiedy Apostoł pisze ten list? Tradycyjnie umieszcza się napisanie tego listu, jak i listów do Efezjan, Kolosan i Filemona, między rokiem 61 a 63 (pierwsze uwięzienie w Rzymie). Ostatnio jednak coraz więcej zwolenników, także wśród autorów katolickich, zyskuje przypuszczenie, że List do Filipian został napisany podczas prawdopodobnego uwięzienia Apostoła w Efezie w latach 56/57; por. Dz 19,21n; 20,1; 1 Kor 15,32; 16,8n; 2 Kor 1,8nn. Nie brak też prób upatrywania w dzisiejszym tekście kilku listów do Filipian.

W liście pisanym z okazji podziękowania za pomoc czytelnik nie spodziewa się znaleźć systematycznego wykładu prawd wiary. Istotnie, zamiast zwykłej w pismach Pawłowych części dogmatycznej, występuje w nim raczej część sprawozdawcza (1,12 – 2,30). Niemniej – wśród wynurzeń osobistych i serdecznych napomnień – pojawia się nieoczekiwanie doniosły urywek (być może hymn jeszcze przedpawłowy) o ogołoceniu (kenozie) Chrystusa (2,6-11). Stanowi on cenny przyczynek do nauki NT o Chrystusie, jako stwierdzenie Jego Boskiej natury i istnienia przed Wcieleniem. W części moralnej (3,1 – 4,9) następuje po sobie szereg napomnień, na czele z przestrogą przeciw nawrotom do judaizmu lub też przeciwko zwolennikom pewnej postaci gnozy judaistycznej (3,1-16), i zachęta do radości (4,4-7). List ten, pisany do najukochańszej wspólnoty, obfituje w wiele cennych wynurzeń Apostoła, które rzucają światło na jego życie wewnętrzne (np. 1,21-24; 2,17n; 3,7-14; 4,11nn).