Nie kieruj się pozorami

1  Mądrość biednego podniesie mu głowę

i posadzi go między możnymi.

2 Nie wychwalaj męża z powodu jego piękności

ani się nie brzydź człowiekiem z powodu jego wyglądu.

3 Mała jest pszczoła wśród latających stworzeń,

lecz owoc jej ma pierwszeństwo pośród słodyczy.

4 Nie chlub się szatami, które cię okrywają,

a w dniu twej chwały nie bądź wyniosły;

zdumiewające są bowiem dzieła Pana

i zakryte sprawy Jego przed ludźmi.

5 Wielu władców usiadło na ziemi,

a ten, o którym nikt nie pomyślał, nosił koronę.

6 Wielu panujących bardzo zelżono

i ludzi sławnych wydano w ręce obcych.

Potrzeba rozwagi

7 Nie gań, dopóki nie zbadasz,

najpierw się zastanów, a potem czyń wyrzuty.

8 Nie odpowiadaj, dopóki nie wysłuchasz,

a w środek słów nie wpadaj!

9 Nie wadź się o rzecz, która ci nie jest konieczna,

i nie mieszaj się do sporu grzeszników!

10 Dziecko, nie bierz na siebie zbyt wielu spraw,

bo jeśli będziesz je mnożył, nie będziesz bez winy.

I choćbyś pędził, nie dopędzisz,

a uciekając, nie umkniesz.

Ufność w pomoc Pana

11 Niejeden pracuje, trudzi się i śpieszy,

a tym bardziej pozostaje w tyle.

12 Niejeden słaby potrzebuje pomocy,

brak mu sił i obfituje w biedę,

lecz gdy tylko oczy Pana łaskawie na niego spojrzą,

wydźwignie On go z jego poniżenia

13 i podniesie mu głowę,

a wielu zdumieje się tym, co go spotkało.

14 Dobra i niedole, życie i śmierć,

ubóstwo i bogactwo pochodzą od Pana.

17 Dar Pana jest zapewniony bogobojnym,

a Jego wola zawsze się ziści.

18 Niejeden się wzbogacił mozołem i chciwością,

a oto jego udział w nagrodzie;

19 gdy powie: «Znalazłem odpoczynek

i teraz mogę się żywić moimi dostatkami»,

nie wie, ile czasu minie,

a zostawi je innym i umrze.

20 Trwaj w swoim zawodzie i bądź mu oddany,

a w swojej pracy zestarzej się!

21 Niech cię w podziw nie wprawiają czyny grzesznika,

ufaj Panu i wytrwaj w swym trudzie,

albowiem łatwą jest rzeczą w oczach Pana

prędko i niespodzianie wzbogacić ubogiego.

22 Błogosławieństwo Pana nagrodą bogobojnych

i prędko On sprawi, że zakwitnie Jego błogosławieństwo.

23 Nie mów: «Czego potrzebuję

i jakie dobra będę miał odtąd?»

24 Nie mów: «Wystarczam sam sobie

i jakie zło może mnie odtąd spotkać?»

25 W dniu pomyślności zapomina się o przykrościach,

w dniu zaś przykrości nie pamięta się o pomyślności.

26 A dla Pana łatwą jest rzeczą w dzień śmierci

oddać człowiekowi według jego postępowania.

27 Godzina nieszczęścia pokrywa zapomnieniem dobrobyt,

a przy końcu życia wychodzą na jaw czyny człowieka.

28 Przed śmiercią nikogo nie nazywaj szczęśliwym,

gdyż poznaje się człowieka dopiero u jego kresu.

Ostrożność wobec obcych

29 Nie wprowadzaj do swego domu każdego człowieka,

różnorodne są bowiem podstępy oszusta.

30 Jak kuropatwa na przynętę w klatce,

tak serce pysznego:

jak szpieg wypatruje upadku,

31 podając dobro za zło, przygotowuje zasadzkę

i najlepszym twym postępkom przygania.

32 Od iskry stos węgli zajmuje się ogniem,

a człowiek niegodziwy czyha na krew.

33 Strzeż się człowieka złego, bo knuje niegodziwości,

by nie sprowadził na ciebie hańby na zawsze.

34 Przyjmij obcego do domu, a wtrąci cię w zamieszanie

i oddali cię od twoich najbliższych.