LIST DO RZYMIAN

WSTĘP

Na podstawie 15,19.23-28.31 oraz Dz 20,2nn można ustalić, iż List do Rzymian został napisany w Koryncie (por. 16,23; 1 Kor 1,14) pod koniec trzeciej podróży misyjnej św. Pawła w 57/58 r. Pisał ten list pod dyktando Apostoła bliżej nie znany Tercjusz (16,22), Kościołowi rzymskiemu doręczyła go najprawdopodobniej Febe, chrześcijanka z korynckiego portu Kenchry (16,1n). List powstał z założeń ściśle osobistych: zapowiada wizytę Apostoła w Kościele rzymskim (1,15; 15,22n), Paweł prosi o udzielenie mu pomocy w zamierzonej podróży do Hiszpanii (15,24). Osobowość Apostoła sprawiła, że tematyka listu, wychodząc od spraw osobistych, wyraziła się w przedziwnej głębi wielu zagadnień teologicznych. Pełen urzekającej pokory i dobroci ton listu ma przyczynę w tym, że św. Paweł pisze do wspólnoty chrześcijańskiej, której sam nie zakładał (15,20-22). Jakkolwiek fakt rzymskiego pobytu św. Piotra jest historycznie uzasadniony, to jednak pominięcie jego imienia w Rz zdaje się wskazywać, że przynajmniej w czasie pisania tego listu nie było go w Rzymie.

Tematyka listu i obfite wykorzystanie ST już w samej jego konstrukcji (por. 1,16n jako zapowiedź tematu) oraz w dowodzeniu wskazują na to, że Kościół rzymski był złożony z Żydów i pogan. Choć nie ulega wątpliwości, że Ewangelia w Rzymie zaczęła swój pochód od liczebnie silnego środowiska żydowskiego (Dz 2,10), niemniej

chrześcijanie pochodzenia pogańskiego wkrótce stanowili w Kościele większość.

Tematyką i argumentacją list ten przypomina List do Galatów. Tu i tam na plan pierwszy wysuwa się zagadnienie sposobu usprawiedliwienia, tzn. działania Bożego, przez które grzeszny człowiek staje się sprawiedliwy, święty. List do Galatów, trochę wcześniejszy od Listu do Rzymian, ujmuje je tylko na tle potrzeb galackich i w ogniu gorącej polemiki. W spokojnym zaś Liście do Rzymian sprawa usprawiedliwienia stanowi jeden z problemów życia chrześcijańskiego. Temat ten doczekał się tu syntezy spokojnej i dojrzałej, opartej na nauce o zbawczym planie Boga, a bardzo urozmaiconej pod względem stosowanych fragmentarycznie gatunków literackich (hymny, diatryby, argumenty rabinistyczne).

List ten mówi o powołaniu wszystkich ludzi do wiary i zbawienia, o stosunku łaski do natury, o grzechu pierworodnym (najpełniejsze pouczenie), o istocie wolności chrześcijańskiej, o szlachetnym liberalizmie we współżyciu w Kościele, o roli Żydów wobec Objawienia w obu przymierzach. Skupia się jednak wokół idei powszechnego usprawiedliwienia. Teza główna Rz – to usprawiedliwienie, które dokonuje się przez wiarę w Jezusa Chrystusa. List ten stanowi na wskroś soteriologiczną syntezę całej teologii Apostoła Narodów.

(Red.)