KSIĘGA KAPŁAŃSKA

WSTĘP

Księga ta w Biblii hebrajskiej nie ma osobnej nazwy poza początkowymi słowami Wajjikra’, była bowiem tylko jedną z części składowych Pięcioksięgu. Greccy tłumacze w III w. przed Chr. nadali jej nazwę Leuitikon, tj. Księga Lewicka, dlatego że zawiera ona szereg przepisów dotyczących kultu sprawowanego w świątyni przez kapłanów i lewitów. Ten tytuł został przejęty przez Wulgatę. W języku polskim przyjął się tytuł: Księga Kapłańska.

Treść księgi ma charakter prawniczy. Zawiera ona przepisy liturgiczne: o ofiarach (rozdz. 1 – 7), o wprowadzeniu Aarona w czynności kapłańskie (rozdz. 8 – 10), o czystości rytualnej (rozdz. 11 – 16), ale także prawa regulujące życie moralne („prawo świętości”: rozdz. 17 – 26). Rozdział 27 stanowi dodatek i zawiera rodzaj taks dla tych, którzy ślubowali Bogu oddanie jakiejś osoby lub rzeczy, a chcieliby zobowiązanie swoje uiścić w pieniądzach, nie zaś w naturze. Kpł jest wyrazem troski o wysoki poziom moralny ludu Bożego i o należyte sprawowanie kultu. Miała ona wielkie znaczenie dla wychowania ludu izraelskiego i przepojenia go głęboką religijnością.

Księga ta zawdzięcza swe powstanie środowisku kapłańskiemu. Stanowi ona część dokumentu zwanego „kodeksem kapłańskim” (P), który jest jedną z zasadniczych części składowych Pięcioksięgu. Treść księgi opiera się na bardzo dawnych tradycjach izraelskich, sięgających początkami czasów Mojżesza. Tradycje te były w ciągu wieków stopniowo uzupełniane i dostosowywane do zmieniających się warunków życia. W obecnej Księdze Kapłańskiej najstarszą częścią jest tzw. kodeks świętości (rozdz. 17 – 26), stanowiący odrębną całość. Kładzie on szczególny nacisk na czystość moralną i rytualną. Wyrażają to lapidarnie słowa: Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty, Pan, Bóg wasz! (19,2; 20,7n.26; 21,6.8.15.23; 22,9.16.32). „Kodeks świętości” został prawdopodobnie zredagowany na początku VI w. przed Chr. Dołączono do niego później szereg przepisów rytualnych dotyczących ofiar, świąt i czystości (rozdz. 1 – 16). Połączenie tych przepisów z „kodeksem świętości” dokonało się podczas niewoli babilońskiej lub niedługo po niej. Ostateczna redakcja Księgi Kapłańskiej jako części Pięcioksięgu nastąpiła nie później niż na początku V wieku. Kodeks kapłański stał się podstawą reformy Ezdrasza i Nehemiasza w połowie tego wieku.

Ideą przewodnią tej księgi jest zasada transcendencji Bożej. Bóg jest Panem nieskończonego majestatu. Należy Mu się od nas cześć i najgłębsze uwielbienie. To uwielbienie znajduje wyraz w czynnościach sakralnych, muszą więc one być spełniane z największą dokładnością. Kpł mniej mówi o pobożności osobistej, natomiast kładzie szczególny nacisk na liturgię i na czystość rytualną. Jednakże na podstawie innych ksiąg ST wiadomo, że składanie ofiar u Izraelitów łączyło się z głębokimi przeżyciami osobistymi; por. np. 1 Sm 1,3-28; Ps 26[25],6nn; 56[55],13; 141[140],2.

Pozornie sucha i drobiazgowa Kpł zawiera zawsze aktualną naukę: wszystkie dziedziny życia ludu Bożego pozostają pod wpływem religii. Ta księga ze względu na swój specjalny charakter jest stosunkowo rzadko cytowana w NT. Mamy z niej tam następujące cytaty: Kpł 5,7 – Łk 2,24; Kpł 11,44 – 1 P 1,16; Kpł 12,8 – Łk 2,24; Kpł 18,5 – Łk 10,28; Rz 10,5; Ga 3,12; Kpł 19,18 – Mt 5,43; 19,19; 22,39; Mk 12,31; Łk 10,27; Rz 13,9; Ga 5,14; Jk 2,8; Kpł 26,11n – 2 Kor 6,16.