LIST ŚWIĘTEGO JAKUBA APOSTOŁA

WSTĘP

Pierwszy z tzw. listów powszechnych (lub katolickich) pochodzi od św. Jakuba. Cała niemal tradycja uważa za autora listu św. Jakuba Młodszego, krewnego Chrystusa Pana i zwierzchnika Kościoła jerozolimskiego (Mk 15,40; Dz 12,17 i Ga 1,19). Wymienia go św. Mateusz w swym katalogu Apostołów (10,3) jako syna Alfeusza, w odróżnieniu od św. Jakuba Starszego, syna Zebedeusza, a brata św. Jana. Dzięki interwencji św. Jakuba Młodszego na tzw. Soborze Jerozolimskim (Dz 15,13nn) został zażegnany groźny spór o konieczność zachowywania Prawa starotestamentowego przez nawróconych pogan. Cieszący się wielkim poważaniem i wpływami Apostoł stał się ofiarą nienawiści Sanhedrynu i poniósł śmierć męczeńską w roku 62. Wobec braku kryteriów zewnętrznych czas powstania listu jest trudny do ustalenia. Został on napisany w każdym razie nie później niż w roku 62, możliwe że przed soborem w Jerozolimie (49/50 r.).

Zarówno tematyka, jak i konkretna treść listu świadczą o żydowskim pochodzeniu Autora. Wprawdzie bardzo poprawny, niekiedy nawet wytworny, język grecki oryginału niezupełnie odpowiada danym Pisma Świętego i tradycji o św. Jakubie Młodszym, prawdopodobnie jednak Autor posługiwał się, jak zwykle w starożytności, sekretarzem, dbającym także o poprawny język i styl. Poprzez szatę literacką można stosunkowo łatwo dostrzec semicki sposób myślenia, związany z ST.

Do IV w. w niektórych Kościołach nie zaliczano tego listu do ksiąg natchnionych. Od połowy IV w. wszyscy jednomyślnie uznają go za księgę NT, co uroczyście zatwierdził Sobór Trydencki.

List zawiera zbiór krótkich i zwięzłych pouczeń moralnych na różne tematy, sprawiających raczej wrażenie żywego słowa. Tytuł tylko (1,1) i może aluzja do urzędu nauczycielskiego Autora (3,1) nadają słowom św. Jakuba charakter listu. Nadto brak w nim pierwiastka osobistego, tak charakterystycznego dla listów św. Pawła, brak gruntownego wykładu konkretnej prawdy lub prawd teologicznych, brak wreszcie odpowiedniego zakończenia, właściwego każdej formie listu. Za to Autor chętnie używa przykładów obrazujących poszczególne pouczenia, dialogów i personifikacji; stosownie do rodzaju pouczenia – to przekonuje, to gani, zachęca lub grozi. Ten sposób przedstawiania myśli religijno-moralnej był bardzo rozpowszechniony w czasach rodzącego się chrześcijaństwa, a nawet w czasach przedchrześcijańskich. Spotykamy go w licznych apokryfach; m.in. w rękopisach z Qumran.

List św. Jakuba ma charakter praktyczny. Głównym celem Autora było zachęcenie chrześcijan (zwłaszcza pochodzących spośród Żydów) do wytrwania w słowie prawdy (1,18), które niedawno przyjęli. Omawia zatem św. Jakub chrześcijańską postawę wobec różnych doświadczeń i pokus (1,2-18), podkreśla konieczność dobrych uczynków, które płyną z wiary (1,19-27), przede wszystkim uczynków miłości bliźniego, występując przeciw kłótliwości, chciwości, przywiązaniu do świata, a zwłaszcza przeciwko uciskowi ubogich (3,1 – 5,20). Niektóre pouczenia przypominają żywo wypowiedzi Chrystusa Pana z Kazania na Górze. Nie brak i aluzji liturgicznych; między innymi wyraźnie opisane jest namaszczenie chorych (5,14n), co stanowi jedno z głównych źródeł nauki Kościoła o tym sakramencie.