LIST DO HEBRAJCZYKÓW

WSTĘP

Sprawa autorstwa listu zajmowała i dotąd zajmuje umysły uczonych. Zainteresowania te wywołane są osobliwym jego charakterem, wahaniami tradycji co do jego autorstwa oraz różnymi poglądami na jego dzisiejszą formę. Nie jest bowiem ustalone, czy jest on przekładem zaginionego oryginału aramejskiego, pióra św. Pawła, czy też – co jest bardziej prawdopodobne – zredagowaniem myśli Pawłowych przez kogoś stojącego blisko osoby Apostoła; wymienia się tu: Łukasza, Klemensa Rzymskiego, Barnabę, Judę i Apollosa.

Otwarte zagadnienie autorstwa Listu do Hebrajczyków w niczym nie narusza jego natchnionego charakteru i kanoniczności. Są to bowiem dwie różne kwestie, choć czasem mogą być ze sobą powiązane. W starożytnym Kościele wschodnim nie spotykamy żadnych wątpliwości co do natchnionego charakteru listu, chociaż zastanawiano się wiele nad jego autorstwem. To samo można stwierdzić od IV w. w Kościele zachodnim, gdy pod wpływem nauki św. Hieronima i św. Augustyna wyraźnie rozdzielono zagadnienie autorstwa od kanoniczności tego listu. Kanoniczność Listu do Hebrajczyków została stwierdzona na Soborze Trydenckim. Autorstwo jest ciągle kwestią otwartą.

List ten został napisany do chrześcijan pochodzenia żydowskiego, zgodnie z jego tytułem i kolorytem starotestamentowym. Adresatami nie są jednak wszyscy Hebrajczycy nawróceni na chrześcijaństwo, ale członkowie jakiejś określonej wspólnoty chrześcijańskiej. Doszukiwano się tej grupy w Koryncie, w Rzymie, w Aleksandrii, ostatnio wśród nawróconych członków wspólnoty z Qumran. Najprawdopodobniej są to Żydzi jerozolimscy, może nawet dawni kapłani świątynni, na co zdaje się wskazywać tylko w tym liście z całego NT stosowane do Chrystusa określenie „kapłan” oraz wiele nawiązań do szczegółów kultu świątynnego.

List do Hebrajczyków został napisany najprawdopodobniej w 67 r. po Chr., kiedy to w związku z wybuchem wojny z Rzymianami chrześcijan jerozolimskich zaczęto uważać za zdrajców narodu i prześladować ich za to, że nie chcieli przystąpić do buntu przeciw Rzymowi, jak o tym świadczy późniejsza ich ucieczka do Pelli w Perei 1 Por. Euzebiusz, Historia Kościoła, 3, 5, 3.1.

Święty Paweł, przebywając w więzieniu rzymskim, dowiedział się o przygotowaniach Żydów do wojny z Rzymianami i o gotującej się wyprawie wojsk rzymskich do Palestyny. Polecił więc napisać jednemu ze swych uczniów list do chrześcijan jerozolimskich, aby był dla nich słowem zachęty (13,22).

Teologia tego listu ma wiele wspólnego z teologią innych listów Pawłowych. Są tu jedynie nieco inne określenia wyrażające te same idee, co potwierdza opinię, że nie sam Paweł Apostoł, ale któryś z jego uczniów był redaktorem tego listu. Natchniony ten autor czyta ST w świetle objawienia Chrystusowego i stąd najpełniej w NT stosuje metodę zestawiania biblijnego typu (zob. Słownik) z antytypem.

Ideą zaś listu było nie tyle wykazanie wyższości Chrystusa nad aniołami, Melchizedekiem, Mojżeszem i kapłanami starotestamentowymi, ile raczej udowodnienie na podstawie ST, że w ogóle Nowe Przymierze jest doskonalsze od Starego. Chrystologia Hbr jest najpełniejszym w NT pouczeniem o kapłaństwie Jezusa Chrystusa. Kościół ukazuje się jako lud Boży wędrujący ku prawdziwemu odpoczynkowi w niebie. Pouczenia doktrynalne Hbr zmierzają do celu praktycznego, którym jest zachęta do wytrwania przy Chrystusie wbrew prześladowaniom i pokusom apostazji. Wielką przy tym rolę spełnia nakreślony w rozdziale 11 obraz wiary czołowych postaci ST.